To Örebro University

Kwestie związane z zagadnieniem elit we współczesnym społeczeństwie demokratycznym zdają się być, na pierwszy rzut oka, tematem delikatnej natury, gdyż - niejako ex definitio - zainteresowanie tworzeniem się czy sposobem funkcjonowania wąskiej, uprzywilejowanej w pewien sposób grupy osób, jakoś przeczy demokratycznemu duchowi czasów. Merytokratycznie rozumiana równość szans w dostępie do dóbr, takich jak szacunek społeczny, prestiż, dobra materialne, władza polityczna czy symboliczna zdaje się być postrzegana jako atrybuty typu idealnego polskiej demokratycznej rzeczywistości społecznej po 1989 r. Jednak wydaje się, że warto zastanowić się nad zjawiskiem elit i ich tworzenia, w kontekście zarówno polskiej rzeczywistości post-transformacyjnej, która jest niejako kontekstem wyznaczającym możliwości (ale i limitującym) aspiracje kobiet oraz samego ruchu kobiet i jego wpływu na kształt i treści uznawane za ważne/ nieważne w polskiej sferze publicznej po 1989 r. Niniejszy tekst jest wzbogacony o krótki szkic tematyki związanej z tym, czym są i jaką rolę pełnią elity po to, by zastanowić się, czy może być to perspektywa, której użycie w interpretacji tego, co dzieje się polskim ruchu kobiet – zwłaszcza w odniesieniu do corocznie organizowanych Kongresów Kobiet - może być heurystycznie pożyteczne. Dla uzyskania pełniejszego obrazu środowisk emancypacyjnych w Polsce po 1989 r. sygnalizuję historię najnowszą ruchu kobiet oraz zagadnienia związane z procesem społecznej stygmatyzacji i tego, gdzie w odniesieniu do emancypacyjnego ruchu kobiet po 1989 r., ów proces można wskazać. Obydwa zaś nurty rozważań – dotyczące procesów tworzenia się elit, jak i ważne dla tego, co nazywamy stygmą: elityzacji i stygmatyzacji - mają przysłużyć się poszukiwaniom odpowiedzi na pytania postawione przez Marię Janion, która zastanawia się dlaczego kobiety w Polsce nie stały się, na równi z mężczyznami, beneficjentkami transformacji ustrojowej. Janion powiada, że w Polsce po 1898 r. „prawa kobiet znalazły się poza prawami, o które walczyła Solidarność. Energia obywatelska kobiet została stłumiona a nawet odrzucona [a- przyp. N.K.] demokracja w Polsce okazała się demokracja rodzaju męskiego”